Mỗi năm mỗi thắp đèn trời Cầu cho cha mẹ sống đời với con

Nêu cảm nhận của anh (chị) về câu ca dao:

“Mỗi năm mỗi thắp đèn trời

Cầu cho cha mẹ sống đời với con”.

BÀI THAM KHẢO

Ca dao chiếm một vị trí hết sức quan trọng trong thơ ca dân tộc, và đã góp phần không ít vào kho tàng phong phú của nước nhà. Nó đã, đang và sẽ là nguồn sữa ngọt không bao giờ vơi cạn. Vì sao vậy? Vì điều kiện lịch sử đặc biệt, chữ viết của chúng ta ra đời chậm, nên trong thời gian dài, ca dao trữ thành thơ ca dân tộc ở buổi bình minh lịch sử. Ca dao không chỉ là ngọn nguồn của văn học mà còn là những con suối nhỏ len lỏi, thấm sâu vào từng khía cạnh của cuộc sống, trong tâm hồn của người dân Việt Nam: “Ca dao là tiếng tơ đàn muôn điệu”. Ta chợt bắt gặp một điệu trong muôn vàn điệu thẫm đượm tình nghĩa thiêng liêng:

Mỗi năm mỗi thắp, đèn trời

Cầu cho cha mẹ sống đời với con.

Chúng ta được ngồi ở đây, được vui chơi, học hành, được hưởng những niềm vui, nỗi buồn của cuộc sống là do ai? Đó là công cha nghĩa mẹ dưỡng dục, sinh thành. Chúng ta nhận thức được tình mẹ ơn cha không chỉ vì chúng ta có học thức, được đến trường mà còn là truyền thống lâu đời của dân tộc, là nền tảng đạo lí của nhân dân. Từ xưa, những con người lao động vất vả, tầng lớp bình dân đa số không có học thức, vẫn cảm nhận được tình nghĩa sâu nặng của các bậc sinh thành. Bởi vậy trong ca dao, về khía cạnh này, các nghệ sĩ dân gian đã nói lên ơn nghĩa sinh thành một cách tài tình:

Mỗi năm mỗi thắp đèn trời

Đó là tập tục lâu đời của nhân dân ta, nhất là đối với người dân phía Nam: ngày chín tháng giêng (âm lịch), họ thường đem nhanh đèn ra giữa trời, khấn vái, cầu xin những gì mình muốn. Họ quan niệm rằng ngày nay chính là ngày cổng trời mở để thấu nghe những lời cầu xin của dân tình. Điệp từ mỗi như nhấn mạnh một sự lặp đi lặp lại, đều đặn và thường xuyên. Câu trên có sử dụng nghệ thuật hoán dụ, nói đến việc thắp đèn để nêu lên công việc cúng vái tại gia đình của nhân dân ta. Đó không phải là mê tín, mà người dân muốn có người hiểu họ, để họ giãi bày tâm tư thầm kín, những mong muốn mà họ hằng ấp ủ. Chỉ trời mới thấu hiểu những tâm tư tình cảm, trong tấm lòng thành kính của họ. Trong khung cảnh tĩnh lặng, với tâm trạng thành kính, chúng ta hãy nghe lời cầu xin:

Cầu cho cha mẹ sống đời với con.

Vì sao không ước muốn giàu sang, chức tước, mà chỉ cầu xin mỗi một điều: cha mẹ sống đời với con. Lời ca dao giản dị mà sâu lắng. Nhịp thơ 2/212/2 phù hợp với tấm lòng cầu mong chân thành của người con. Một cảm xúc bất chợt trỗi dậy trong lòng ta: cha mẹ sẽ mãi mãi sống an vui cùng con cái dưới một mái nhà. Tại sao người con lại khát khao được ở bên cha mẹ, dù mình đã trưởng thành, có thể đủ sức bay nhảy mà không cần sự chăm nom của cha mẹ? Chính là vì công ơn của cha mẹ quá lớn lao, như Thái Sơn, như nước trong nguồn. Tình mẹ mênh mông hơn biển, biết lấy gì đo được! Chỉ cần nhắc đến tiếng mẹ thân thương thôi, mỗi chúng ta như hiện ra hình ảnh người mẹ chín tháng mười ngày mang nặng đẻ đau. Mẹ sinh con ra, chăm cho con từng miếng cơm, manh áo, giọt sữa để nuôi con khôn lớn. Từ khi vừa biết nói, trên môi đã vang tiếng mẹ. Con mở mắt chào đời, mẹ đã à ơi theo tiếng võng sớm, theo tiếng nôi khuya cho con tròn giấc. Con lớn lên một chút, mẹ đồng nghĩa với cổ tích, hóa thân vào một ông bụt, bà tiên cho giấc mơ con vành vạch theo những điều hay lẽ phải ở đời. Theo thời gian, con lớn dần lên nhưng đối với mẹ, lúc nào con cũng là đứa trẻ luôn cần được che chở, bảo ban. Con lớn lên cho bóng hình mẹ nhỏ lại, những nẻo lo toan hằn lên vầng trán mẹ, cho gương mặt con rạng rỡ với đời. Còn cha suốt ngàyvật lộn với cuộc sống để cho con có được tấm áo lành ấm, được đến trường, không thua thiệt với bạn bè. Thấy món ngon, cha cũng không dám ăn, để dành cho con. Cha không có điều kiện cống hiến sự hiểu biết của mình cho đời thì nay con là người mà cha mẹ đặt trọn niềm tin để thực hiện ước mơ của cha. Bàn tay cha đặt lên vai con như truyền cho con thêm nghị lực, sức mạnh để vượt qua những khó khăn của cuộc sống. Ánh mắt đầy tin tưởng của cha như tiếp cho con nghị lực để đi đến tương lai. Bấy nhiêu thôi cũng chochúng ta thấy được công lao trời biển của cha mẹ. Có lẽ không còn gì ngạc nhiên khi người con trong câu cadao đã cầu xin cha mẹ sống đời với con. Dù hai câu ca dao không hề đề cập đến công ơn cha mẹ nhưng ta phải thấy, hiểu và hành động sao để phần nào bù đắp công ơn của cha mẹ. Dẫu biết rằng có hi sinh cho cha mẹ, có phụng dưỡng cha mẹ suốt đời cũng không so được những gì mà cha mẹ đã dành cho chúng ta.

Câu ca dao vang vọng mãi trong lòng ta một tình cảm thân thương, đi vào lòng ta bằng một tình cảm chân thật, trìu mến và sẽ mãi sống trong trái tim ta.

Tình mẹ ơn cha là một trong những đề tài chủ yếu của văn học dân gian. Trong xã hội hiện nay, có những người đã quên đi đạo lí làm người, quên đi công cha nghĩa mẹ. Ta cần luôn luôn nhắc nhớ truyền thống một lòng thờ mẹ kính cha của dân tộc ta và không chỉ mỗi năm mỗi thắp đèn trời, mà hằng ngày thắp lòng mình cho sáng lên nghĩa tình, công ơn của các bậc sinh thành.