Tết trung thu – tết đoàn viên.

Sự tích tết trung thu – Hằng Nga

Tương truyền, Hậu Nghệ có công bắn rụng mặt trời, Vương Mẫu ban cho đan dược thành tiên. Hậu Nghệ không uống mà trở về với Thường Nga, giao đan dược cho nàng bảo quản. Ai ngờ Phùng Mông trong lòng đố kỵ, đuổi theo Hậu Nghệ, vào nhà rút kiếm, bức Thường Nga giao tiên dược. Thường Nga không biết làm thế nào, đành nuốt tiên dược. Khôn ngờ nàng lập tức bay đến thượng giới. Do Thường Nga còn nhớ chồng, nàng hay đến cung trăng thanfht iên, nơi gần nhất nhân gian. Hậu Nghệ trở về biết chuyện, trong lòng đau khổ tuyệt vọng, muốn lên cung trăng nhưng không thể, đành lập hương án sau vườn hoa, tế vọng Thường Nga. Dân chúng cũng theo đó bày hương án dưới trăng, cầu mong Thường Nga được bình an Cát tường.

Do hoạt động chủ yếu trong tết trung thu là xoay quanh mặt trăng, nên tục gọi là “nguyệt tiết”, “truy nguyệt tiết”, “bái nguyệt tiết”, bởi thể hiện ý nghĩa cầu mong đoàn viên sum họp, nên cũng được gọi là “đoàn viên tiết”. Có thể nói “dân gian bái nguyệt trong đêm trung thu”, cầu mong đoàn tụ, hạnh phúc và bình an.

Mỗi lần thấy trăng tròn trong mùa thu, để có thể thấy mặt trăng dễ nhất, mọi nhà đều ra vườn, lên đài cao hay phía trước nhà, bày bánh trung thu, hoa quả, làm lễ “bái nguyệt”. Sau đó bậc trưởng trong nhà cho phép các thành viên dùng những thức ăn đã tế nguyệt thần, tượng trưng mang lại phúc khí và cát lợi.

Trung thu thưởng nguyệt không thể thiếu bánh trung thu. Bánh trung thu hay còn gọi là bánh trăng tròn, bánh đoàn viên … là cúng phẩm trong lễ tết bái Nguyệt thần trong đem trung thu. “Ngày 15 tháng 8 trăng tròn, bánh trung thu vừa ngọt lại thơm”, câu ngạn ngữ này xuất hiện trong tập tục ăn bánh trung thu vào đêm trung thu. Lưu Đồng đời Minh trong Đế kinh cánh vật lược có câu: “Ngày 15 tháng 8 làm lễ tế mặt trăng, trái cây và bánh dùng để tế phải tròn”. Điền Nhữ Thành trong Tây hồ du lâm chí dư viết: “Ngày 15 tháng 8 gọi là tết trung thu, dân gian có tục tặng nhau bánh trung thu, ngụ ý được đoàn viên sum vầy”. Ngày nay ăn bánh trung thu và thưởng trăng trong tết trung thu, tượng trưng gia đình đoàn viên.

Huyện Mai thuộc Trung Quốc, ngoài ăn bánh trung thu, còn ăn bưởi. Ăn bưởi cũng tượng trưng ý nghĩa nhất định, gọt bưởi gọi là “giết bưởi”, ngụ ý xua đuổi tà ma; gọt vỏ bưởi tức “ gọt da qủy”, thể hiện ý tránh tà trừ tai họa.

Đêm ngày 15 tháng 8, nhà nhà đều bày cổ trông trăng, ăn bánh trung thu, đoàn viên mỹ mãn, dó là niềm vui lớn của cuộc đời.

Nguồn gốc tết Trung thu  – Tết đoàn viên

Chu kỳ của mặt trăng và mặt trời

 

Âm lịch là một loại lịch pháp kết hợp các tháng âm lịch và thời điểm xảy ra các tiết khí trong năm, nó có thể chỉ ra các chu kỳ của mặt trăng (tuần trăng) và thời gian của năm mặt trời (dương lịch), vì thế nó còn được gọi là Âm – Dương lịch. 24 tiết khí được phân thành 6 tiết trong mỗi mùa, mỗi tiết tương ứng với một thời điểm thay đổi khí hậu và thời tiết đặc trưng của vùng đồng bằng sông Hoàng Hà, cái nôi của nền văn minh Trung Quốc.

Lịch âm có 12 hoặc 13 tháng tùy theo năm đó có nhuận hay không, mỗi tháng lại có 29 hoặc 30 ngày, bắt đầu từ lúc trăng non đến khi trăng tròn vào giữa tháng. Vào thời điểm này, phần bán cầu hướng về phía trái đất của mặt trăng được mặt trời chiếu sáng toàn bộ và hiện lên với dạng đĩa tròn khi nhìn từ trái đất.

 

Tết trung thu còn mang một ý nghĩa to lớn vì nó là sự chào đón cho một mùa thu hoạch. Theo âm lịch, mùa thu bắt đầu vào đầu tháng 8 và kết thúc vào khoảng đầu tháng 11.

 

Trong tiếng Hán, chữ “thu” (mùa thu) được ghép bởi chữ “hòa” (lúa thóc) và chữ “hỏa” (lửa). Thời cổ đại, người ta thường đốt cây khô sau khi kết thúc mùa vụ để làm tro bón cho đất và chuẩn bị cho vụ sau.

 

Nằm giữa mùa hè và mùa đông

 

Việc tính thời gian trong năm theo chu kỳ của mặt trăng và mặt trời giúp chúng ta hiểu biết và gần gũi hơn với thế giới tự nhiên.

 

Mùa thu bắt đầu với tiết Lập thu, nó rơi vào đầu tháng 8. Đó là thời điểm chuẩn bị thu hoạch vụ mùa, thời tiết có nhiều biến đổi, trong đó có một giai đoạn kéo dài khoảng 1 đến 2 tuần gọi là “thu lão hổ”, là những ngày nóng nhất trong cả mùa thu. Sau tiết Lập thu là tiết Xử thử, sự xuất hiện của nó báo hiệu cho sự kết thúc của mùa nóng nhất trong năm, nó rơi vào khoảng cuối tháng 8.

 

Sự thay đổi của thời tiết bắt đầu bằng những cơn mưa đầu thu, chúng đến từng đợt, báo hiệu những ngày se lạnh đang đến gần. Đây là giai đoạn giao mùa, khi hạ chuyển sang thu, và cũng là thời điểm thích hợp cho gieo trồng, đi câu và thờ cúng. Người nông dân tổ chức các lễ cúng Thần Nông, cầu mong một vụ mùa bội thu để vượt qua mùa đông rét mướt.

 

 

Tết trung thu, ngày tết của gia đình đoàn viên.

 

Tiếp sau tiết Xử thử là một giai đoạn thời tiết khác, sương sớm bắt đầu xuất hiện, ban đầu chỉ là những hạt nhỏ, sau đó to dần lên khi trời chuyển lạnh hơn, tiết khí này được gọi là Bạch lộ. Ngay sau đó là tiết Thu phân, thời điểm cân bằng giữa mùa hè và mùa đông, cũng chính là lúc này khi chúng ta đang chào đón tết trung thu.

 

Ý nghĩa tết trung thu

 

Tết Trung Thu của người Việt có nhiều điểm đặc biệt khác với Tết Trung Thu của người Trung Hoa. Theo phong tục người Việt, bố mẹ bày cỗ cho các con để mừng trung thu, mua và làm đủ thứ lồng đèn thắp bằng nến để treo trong nhà và để các con rước đèn.

Cỗ mừng trung thu gồm bánh trung thu, kẹo, mía, bưởi, và các thứ hoa quả khác nữa. Đây là dịp để con cái hiểu được sự săn sóc quí mến của cha mẹ đối với mình một cách cụ thể. Vì thế, tình yêu gia đình lại càng khắng khít thêm.

Cũng trong dịp này người ta mua bánh trung thu, trà, rượu để cúng tổ tiên, biếu ông bà, cha mẹ, thầy cô, bạn bè, họ hàng, và các ân nhân khác. Thật là dịp tốt để con cháu tỏ lòng biết ơn ông bà cha mẹ và để người đời tỏ lòng săn sóc lẫn nhau.

Tết Trung Thu mới đầu là tết của người lớn để thưởng thức cảnh đẹp thiên nhiên, ăn bánh, và uống trà ngắm trăng rằm vào giữa tiết Thu. Dần dần Tết Trung Thu trở thành Tết Trẻ Em hay Tết Nhi Đồng, nhưng người lớn cũng dự phần trong đó. Trẻ em được người lớn chú ý săn sóc như các hội đoàn người Việt hải ngoại đã và đang làm. Các em có dịp vui chơi rước đèn, ca hát, phá cỗ do cha mẹ anh chị bày cho và nhất là có dịp ăn bánh kẹo thả cửa mà không sợ bị quở mắng là “ăn kẹo hư răng.” 

Trong dịp Tết Trung Thu, trẻ em có dịp được học bài hát “Rước Đèn Tháng Tám” một cách thích thú: “Tết Trung Thu rước đèn đi chơi, em rước đèn đi khắp phố phường. Lòng vui sướng với đèn trong tay. Em múa ca trong ánh trăng rằm. Đèn kéo quân với đèn cá trắm, đèn thiên nga với đèn bươm bướm. Em rước đèn này đến cung trăng. Đèn xanh lơ với đèn tím tím, đèn xanh lam với đèn trắng trắng. Trông ánh đèn rực rỡ muôn màu.”

Tết Trung Thu là một phong tục rất có ý nghĩa. Đó là ý nghĩa của săn sóc, của báo hiếu, của biết ơn, của tình thân hữu, của đoàn tụ, và của thương yêu. Cần cố gắng duy trì và phát triển ý nghĩa cao đẹp này

 

Các hoạt động tết trung thu tại Việt Nam

 

Cúng trăng (Tế nguyệt)  

 

 

Tết trung thu Trong đêm 15 tháng 8 âm lịch hằng năm, khi trăng rằm tỏa sáng, lễ tế thần mặt trăng bắt đầu. Trên bàn thờ có hoa quả, có bánh hình mặt trăng còn gọi là bánh “đoàn viên”, bởi lẽ, trong dịp này, cả gia đình có dịp đoàn tụ để cùng ăn bánh và cùng thưởng thức ánh trăng thu trong trẻo và bầu không khí ấm áp của đêm rằm đến với mọi nhà.  

 

Ngắm trăng (Thưởng nguyệt)  

 

Còn thưởng trăng vốn bắt nguồn từ việc cúng trăng. Đến đời Đường, thú ngắm trăng dịp Trung thu trở nên thịnh hành, thể hiện nhiều trong thơ ca thời này. Nhưng đến đời Tống, lễ hội ngắm trăng mới chính thức trở thành Tết Trung thu. Tục lệ ăn bánh hình mặt trăng (bánh nướng, bánh dẻo) trong dịp Tết Trung thu cũng bắt đầu từ thời này.  Rước đèn tết trung thu Tết Trung Thu là tết của trẻ em. Ngay từ đầu tháng, Tết đã được sửa soạn với những cỗ đèn muôn mầu sắc, muôn hình thù, với những bánh dẻo, bánh nướng mà ta gọi gồm là bánh trung thu, với những đồ chơi của trẻ em muôn hình vạn trạng, trong số đó đáng kể nhất của thời xưa là ông Tiến sĩ giấy.  Trẻ em đón tết có đèn xếp, đèn lồng, đèn ông sao, đèn con giống… sặc sỡ thắp sáng kéo nhau đi từng đoàn ca hát vui vẻ, tối tối cùng nhau đi nhởn nhơ ngoài đường, ngoài ngõ. Và khi rằm tới, có những đám múa sư tử với tiếng trống, tiếng thanh la thật náo nhiệt. Trong dịp này, để thưởng trăng có rất nhiều cuộc vui được bày ra. Người lớn có cuộc vui của người lớn, trẻ em có cuộc vui của trẻ em.

 

Thi cỗ và thi đèn    

 

Trong ngày Tết Trung Thu người ta bày cỗ với bánh trái hình mặt trăng, treo đèn kết hoa, nhảy múa ca hát, múa lân rất tưng bừng. Nhiều nơi có những cuộc thi cỗ, thi làm bánh của các bà các cô. Trẻ em có những cuộc rước đèn và nhiều nơi có mở cuộc thi đèn. Nhiều gia đình bày cỗ riêng cho trẻ em và trong mâm cỗ xưa thường có ông tiến sĩ giấy đặt ở nơi cao đẹp nhất, xung quanh là bánh trái hoa quả. Sau khi chơi cỗ trông trăng, các em cùng nhau phá cỗ, tức là ăn mâm cỗ lúc đã khuya.  

 

Hát Trống quân  

 

Tết Trung Thu ở miền Bắc còn có tục hát trống quân. Ðôi bên nam nữ vừa hát đối đáp với nhau, vừa đánh nhịp vào một sợi dây gai hoặc dây thép căng trên một chiếc thùng rỗng, bật ra những tiếng “thình thùng thình” làm nhịp cho câu hát. Những câu hát vận (hát theo vần, theo ý) hoặc hát đố có khi có sẵn, có khi lúc hát mới ứng khẩu đặt ra. Cuộc đối đáp trong những buổi hát trống quân rất vui và nhiều khi gay go vì những câu đố hiểm hóc. Trai gái dùng điệu hát trống quân để hát trong những đêm trăng rằm, nhất là vào rằm tháng tám. Trai gái hát đối đáp với nhau vừa để vui chơi vừa để kén chọn bạn trăm năm. Người ta dùng những bài thơ làm theo thể thơ lục bát hay lục bát biến thể để hát. Tục hát trống quân, theo truyền thuyết, có từ thời vua Lạc Long Quân đời Hồng Bàng. Tết Trung Thu của người Hoa không có phong tục này.  

 

Múa Sư tử (múa lân)  

 

 

Vào dịp Tết Trung Thu có tục múa Sư tử còn gọi là múa Lân. Người Hoa hay tổ chức múa lân trong dịp Tết Nguyên Đán. Người Việt lại đặc biệt tổ chức múa Sư Tử hay Múa Lân trong dịp Tết Trung Thu. Con Lân tượng trưng cho điềm lành. Người Trung Hoa không có những phong tục này. Người ta thường múa Lân vào hai đêm 14 và 15. Ðám múa Lân thường gồm có một người đội chiếc đầu lân bằng giấy và múa những điệu bộ của con vật này theo nhịp trống. Ðầu lân có một đuôi dài bằng vải màu do một người cầm phất phất theo nhịp múa của lân. Ngoài ra còn có thanh la, não bạt, đèn màu, cờ ngũ sắc, có người cầm côn đi hộ vệ đầu lân… Ðám múa Lân đi trước, người lớn trẻ con đi theo sau. Trong những ngày này, tại các tư gia thường có treo giải thưởng bằng tiền ở trên cao cho con lân leo lên lấy. Trẻ em thì thường rủ nhau múa Lân sớm hơn, ngay từ mùng 7 mùng 8 và để mua vui chứ không có mục đích lĩnh giải. Tuy nhiên có người yêu mến vẫn gọi các em thưởng cho tiền. Ngoài ý nghĩa vui chơi cho trẻ em và người lớn, Tết Trung Thu còn là dịp để người ta ngắm trăng tiên đoán mùa màng và vận mệnh quốc gia. Nếu trăng thu màu vàng thì năm đó sẽ trúng mùa tằm tơ, nếu trăng thu màu xanh hay lục thì năm đó sẽ có thiên tai, và nếu trăng thu màu cam trong sáng thì đất nước sẽ thịnh trị v.v. Người Trung Hoa không có phong tục này. 

 

Những địa điểm có thể đi chơi trong ngày tết trung thu tại Sài gòn

 

Phố Lồng đèn Nhữ Học 

 

Phố lồng đèn ở khu vực đường Trần Hưng Đạo – Lương Nhữ Học, Quận 5, TP HCM được mệnh danh là “Thiên đường lồng đèn” ở Sài Gòn vào mùa Trung thu . Tới đây để thấy trong cuộc sống hiện đại, chính người Trung quốc làm ra những chiếc lồng đèn điện đèn chớp lóa với tiếng nhạc ồn ào náo nhiệt nhưng vô cảm, thì cũng có một bộ phận người Hoa khác làm ra thật nhiều sản phẩm thủ công bằng giấy. 

 

Phục vụ cho cuộc sống, nhưng họ vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa giản dị của dân tộc. Những chiếc lồng đèn giàu cảm xúc, xa hơn cái nét văn hóa truyền thống là một ý nghĩa tạo dựng công ăn việc làm cho một bộ phận nhỏ nhoi những con người đang kiếm sống bằng cách giữ gìn bản sắc văn hóa gia truyền này. 

 

Từ những ngày đầu tháng 9, con đường Lương Nhữ Học (quận 5) tuy chỉ dài hơn 300m đã nhộn nhịp với hàng trăm mẫu lồng đèn nhiều hình dáng, kích thước khác nhau tạo nên phố lồng đèn thơ mộng và nhiều màu sắc. Đến tham quan phố lồng đèn, bạn không chỉ được ngắm ánh sáng lung linh phát ra từ chúng, mua lồng đèn cho trẻ em trong nhà hay cho chính mình mà còn có cơ hội có được một loạt ảnh tuyệt đẹp với nền là phố lồng đèn lung linh và tấp nập. 

 

Sau khi lang thang phố lồng đèn, chụp hình, thưởng thức quà vặt trên phố, bạn có thể tạt qua khu đèn năm ngọn để thưởng thức những món ăn Hoa đúng vị với giá bình dân.Bật mí bí quyết để bạn có thể tha hồ tạo dáng chụp hình mà không bị người bán hàng “lườm liếc: là mua lồng đèn trước, sau đó mới tạo dáng. Giá mỗi cái lồng đèn ở đây từ 20.000 đồng trở lên. 

 

Hồ Bán Nguyệt 

 

Ở đây không chỉ có những căn nhà đẹp như trong phim, mà còn có một không gian yên bình hiếm có cho đôi lứa… lang thang. Thử nhé, xách giày trên tay và đi chân trần trên cỏ, những con đường xanh mướt cành lá đan tay nhau lãng mạn như trong phim Hàn. 

 

Tips cho bạn là hãy gửi xe sau đó nắm tay nhau đi dạo, có cả 1 khu công viên ngay cạnh bờ sông , có thể mang tấm bạt theo rồi cùng nhau nằm ngắm sao được luôn. Nếu không, bạn có thể đi bộ đến Cầu Ánh Sao cũng rất đẹp. hoặc vòng qua đằng sau Hồ Bán Nguyệt chơi cảm giác mạnh ở khu vui chơi dành cho thiếu nhi để đổi không khí. 

 

Tọa lạc bên cạnh hồ bán nguyệt – Phú Mỹ Hưng, Q.7, lâu đài TajmaSago tuyệt đẹp được xây dựng mô phỏng theo kiến trúc thánh đường Tajma, một trong những kỳ quan của thế giới. 

 

Đầm Sen, Suối Tiên 

 

Đầm Sen và Suối Tiên là hai công viên văn hóa, giải trí nổi tiếng nhất trong số các điểm du lịch Sài Gòn. Điểm nhấn của hai công viên này ngoài cảnh quan tuyệt đẹp là hệ thống trò chơi phong phú với ba cấp bậc khác nhau, phục vụ tất cả các đối tượng đến vui chơi và thư giãn. Ngoài ra, vào dịp Tết Trung Thu các công viên giải trí này cũng tôt chức nhiều chương trình vui chơi phù hợp cho tất cả lứa tuổi. 

 

Nằm trên đường Nguyễn Hữu Cảnh nối giữa Q.1 và Q.2. Vì không quá cách xa thành phố, phần đường dành cho khách bộ hành khá rộng, cầu là điểm ngắm trăng lý tưởng cho những bạn ở khu vực quanh đó. 

 

Khu Du lịch Bình Quới 

 

Khu du lịch Bình Quới 1 thường tổ chức chương trình buffet mừng Trung thu từ 17h đến 20h, với các hoạt động: tặng lồng đèn trung thu, phá cỗ – rước đèn với chị Hằng và chú Cuội, các trò chơi dân gian có quà và lô tô xổ số trúng thưởng. Các bé dưới 3 tuổi được vào cổng miễn phí. Đây là nơi lý tưởng ngắm trăng thưởng ngoạn không khí trung thu không quá ồn ào náo nhiệt. 

 

Xem thả đèn hoa đăng 

 

Từ lâu công viên Lê Thị Riêng, cầu Công Lý, Đầm Sen, khu Thanh Đa – Bình Quới được biết đến như điểm hẹn để thả hoa đăng của giới trẻ. Điểm nhấn của các địa điểm này là không gian rộng lớn, nhiều cây xanh và khá an toàn. Nằm trên đường Nguyễn Hữu Cảnh nối giữa Q.1 và Q.2. Vì không quá cách xa thành phố, phần đường dành cho khách bộ hành khá rộng, cầu là điểm ngắm trăng lý tưởng cho những bạn ở khu vực quanh đó.