Đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn.

Tìm hiểu phương thức miêu tả nhân vật và ngôn ngữ tự sự trong Truyện Lục Vân Tiên qua một số đoạn trích đã học, qua đó phân tích hành động nhân nghĩa và nhân cách cao quý của ông Ngư trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn.

Gợi ý viết bài

Phương thức miêu tả nhân vật và ngôn ngữ tự sự trong Truyện Lục Văn Tiên:

–     Nhân vật chủ yếu được miêu tả qua hành động, cử chỉ, lời nói. Truyện Lục Vân Tiên được sáng tác ban đầu để đọc, rồi để chép lại, sau đó phổ biến trong dân gian, chủ yếu bằng cách kể. Do đó, khi miêu tả nhân vật, tác giả ít chú ý khắc họa chi tiết về ngoại hình, ít đi sâu vào diễn biến nội tâm, ít trau chuốt tỉ mỉ về ngôn từ. Hai nhân vật chính Vân Tiên và Nguyệt Nga cũng được giới thiệu bằng vài nét ước lệ: Vân Tiên tài kiêm văn võ, nhân nghĩa, trung hiếu; Nguyệt Nga vóc ngọc mình vàng, má đào mày liễu, tiết hạnh thuỷ chung.

–     Nhân vật trong Truyện Lục Vân Tiên thường đặt trong những mối quan hệ xã hội, trong những xung đột của đời sống, những tình huống nhất định. Bằng hành động, cử chỉ, lời nói, nhân vật tự bộc lộ tính cách, làm cho người đọc yêu ghét rõ ràng. Nhiệt tình ngợi ca hay phê phán cái tốt, cái xấu của nhân vật cũng góp phần tạo nên sức sống cho hình tượng nhân vật, đồng thời cũng góp phần phổ biến tác phẩm trong nhân dân, nhất là ở Nam Bộ.

–     Đọc truyện, ta thấy được tác giả sử dụng ngôn ngữ gần với lời ăn tiếng nói hằng ngày của nhân dân và mang màu sắc địa phương Nam Bộ. Câu thơ có khi thiếu chải chuốt, uyển chuyển nhưng lại hợp với ngôn từ kể chuyện, rất tự nhiên, dễ đi vào quần chúng.

Hơn nữa, lời thơ luôn thay đổi phù hợp với diễn biến câu chuyện, theo tâm lí nhân vật: khi quyết liệt, phẫn nộ (Lục Vân Tiên), khi hống hách, kiêu căng (Phong Lai), khi ân cần khảng khái (Lục Vân Tiên trong đoạn sau), lúc mềm mỏng chân tình (Kiều Nguyệt Nga).

Hành động nhân nghĩa và nhân cách cao quý của ông Ngư trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn:

Trong Truyện Lục Vân Tiên, việc xuất hiện nhân vật ông Ngư đã làm cho truyện thêm tính nhân đạo. Những hành động hết sức đời thường nhưng tốt bụng của những người trong gia đình ông Ngư đã thể hiện được cái vốn quý trong đạo làm người.

–     Đó là hành động nhân nghĩa, thấy người gặp nạn liền ra tay cứu giúp mà không cần đền ơn trả nghĩa:

Vừa may trời đã sáng ngày,

Ông chài xem thấy vớt ngay lên bờ.

Hối con vầy lửa một giờ,

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày.

Sau khi Vân Tiên tỉnh dậy, biết được tình cảnh của chàng, ông Ngư liền cho chàng ở lại, sẵn sàng cưu mang chàng cho dù cuộc sống gia đình còn trăm bề khôn khó. Suy nghĩ của ông Ngư cũng hết sức bình dị, cứu người là lẽ đương nhiên, chứ không hề nghĩ đến việc đền đáp: “Dốc lòng nhân nghĩa, há chờ trả ơn?”. Như vậy, nhân nghĩa trở thành lẽ sống của ông lão, nó hoàn toàn đối lập với sự gian ác, tráo trở của những người mà chúng ta biết trước đó như Trịnh Hâm chẳng hạn.

–     Cái thiện còn được biểu hiện qua cuộc sống thật đẹp. Đấy là lối sống trong sạch, hoàn toàn không vướng bận tới lợi danh: “Một câu danh lợi chi sờn lòng đây”.

Cuộc sống tự do giữa đất trời là niềm vui của ông lão. Đây cũng là cuộc sống đầy ắp niềm vui của người dân lao động: “Nghêu ngao nay chích mai dầm … Thung dung dưới thế, vui say trong trời”.

Hành động nhân nghĩa, nhân cách cao cả của ông Ngư cho thấy tác giả không mất lòng tin ở con người. Trong xã hội, bên cạnh cái ác còn có cái thiện hết sức thánh thiện tồn tại. Cái thiện tiêu biểu cho những người lao động bình thường, trở thành tấm gương đạo lí cho cả một thế hệ học tập.

LUYỆN TẬP

Đề 1. Giới thiệu về Nguyễn Đình Chiểu và Truyện Lục Vân Tiên.

Đề 2. Phát biểu cảm nghĩ của em vềnhân cách của ông Ngư trong đoạn tríchLục Vãn Tiên gặp nạn.