Một quyển sách tốt là một người bạn hiền

“Một quyển sách tốt là một người bạn hiền” (La Rốt-sơ-phu-côn – La Rochefoucault).

Hãy giải thích và chứng minh ý kiến trên. 

BÀI LÀM

Sách là phương tiện quan trọng giúp ta rất nhiều trong quá trình học tập và rèn luyện, giúp ta giải đáp thắc mắc, giải trí… Do đó, La Rốt-sơ-phu-côn đã nhận định:

Một quyển sách tốt là một người bạn hiền.

Thực tế cho thấy sách là một người bạn tinh thần kì diệu. Sách tốt là sách giúp ta mở mang kiến thức về nhiều mặt: cuộc sống, con người trong nước, thế giới, đời xưa, đời nay, thậm chí cả những dự kiến tương lai, khoa học viễn tưởng. Sách tốt mở ra trước mắt ta những chân trời mới. Có sách tốt lại cũng có sách xấu. Ý kiến trên đã so sánh sách tốt với bạn hiền. Vậy bạn hiền là bạn như thế nào? Đó là người bạn giúp đỡ ta, hướng dẫn ta học tập những điều hay lẽ phải. Do tác dụng tốt đẹp tương tự nói trên. La Rốt-sơ-phu-côn mới ví von: Một quyền sách tốt là một người bạn hiền.

Để hiểu thân phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám 1945, không gì bằng đọc tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố, Lão Hạc của Nam Cao. Các tác phẩm ấy đã miêu tả thân phận của những người cố nông như chị Dậu, lão Hạc. Trong xã hội thực dân phong kiến ấy, con người bị đánh thuế, bị xem như một món hàng. Cái Tí bị đem bán và trả giá cũng như một đàn chó, gánh khoai. Tình cảnh đói nghèo của lão Hạc tiêu biểu cho hàng triệu người sống mòn dưới xiềng xích thực dân. Lão Hạc chết đói để giữ tròn nhân phẩm, đạo nghĩa, chết để cho con trai được sống. Lão chết mà không làm phiền làng xóm trong việc hậu sự. Từng suy nghĩ, từng hành động của lão Hạc sáng lên những bài học đạo đức về tình cha con, tình nhân đạo. Như thế sách như một người bạn hiền kể lại cho ta bao điều đau thương, bao kiếp người điêu linh đói khát mà vẫn giữ trọn tình vẹn nghĩa.

Sách không chỉ giúp ta hiểu về thân phận người nông dân trong xã hội thực dân phong kiến mà còn đưa ta đến với những mảnh đời ở những miền xa xôi khác. Đọc Cố hương của Lỗ Tấn, ta mới hiểu sống trong nghèo khó và áp bức, một chú bé thông minh, hoạt bát đã trở nên nhút nhát như thế nào qua nhân vật Nhuận Thổ. Đọc Những ngườikhốn khổcủa Vich-to Huy-gô, ta mới hiểu bên trời Tây kia, tuy nổi tiếng là văn minh, vẫn có những người khốn khổ: Giăng-van-giăng đói nghèo, chỉ vì ăn cắp một ổ bánh mì cho đàn cháu đang đói mà phải chịu mười chín năm tù khổ sai. Sách giúp ta nhận thức, cho ta cảm xúc dạt dào với những cảnh tình đáng thương, đáng trân trọng, thấm thìa hơn hạnh phúc của con người trong một xã hội công bằng và nhân ái. Từ đó, sách giúp ta vươn tới chân trời của ước mơ – ước mơ một xã hội tốt đẹp.

Những lúc buồn chán, ta cũng có thể tìm người an ủi nơi Nghìn lẻ một đêm hay đến với Những cuộc phiêu lưu kì thú của Rô-bin-sơn Cru-sô. Ta như được hòa nhập, được làm bạn với nhân vật đáng yêu trong sách. Ta sung sướng tự hào khi con người chiến thắng thiên nhiên. Chính những quyển sách như thế đã cho ta thấy rõ ý chí lớn lao, khả năng chinh phục thiên nhiên của con người, bắt thiên nhiên phục vụ con người.

Đến với những truyện cổ tích, thần thoại, ta luôn được an ủi, cảm thông cùng với số phận và ước mơ của các nhân vật thiện. Truyện Ăn khế trả vàng cho thấy người anh tham lam bị chết thảm, người em hiền lành được hưởng giàu sang sung sướng. Người trai cày trong Cây tre trăm đốt được cưới con gái của nhà giàu nhờ sự chăm chỉ, thật thà, được bụt giúp đỡ. Bụt hiện ra hỏi: Tại sao con khóc? Thế là sau đó, mọi bế tắc đã được giải quyết ổn thỏa, đáp ứng ước mơ của nhân dân. Như thế sách là bạn hiền của tuổi thơ, là nguồn động viên, an ủi cho người lương thiện đang gặp bước gian truân.

Tuy nhiên, nếu như trong xã hội có bạn hiền và bạn xấu thì sách cũng có thể có sách tốt và sách không tốt. Sách xấu là sản phẩm của những tác giả xấu, viết sách mà không nghĩ đến tác hại của sách. Họ tuyên truyền những nội dung xấu xa, đồi trụy, cách ứng xử bạo lực, nhảm nhí. Vì vậy, nếu tục ngữ có câu “chọn bạn mà chơi” thì với sách ta cũng phải chọn sách mà đọc..Chọn được sách tốt là chọn được bạn hiền.

Ngày nay, khoa học kĩ thuật đả tiến bộ vượt bậc, với nhiều phương tiện truyền thông hiện đại, tuy nhiên sách vẫn là người bạn đáng yêu để con người giải trí, học hỏi, vẫn còn là người bạn cần thiết và gần gũi với chúng ta. Gặp một quyển sách tốt, ta như tìm lại tâm hồn mình, như chìm vào một thế giới của riêng ta. Sách cung cấp kiến thức, giúp ta có thêm niềm vui, nghị lực, lấy lại niềm tin cuộc sống và sự sảng khoái, yêu đời khi gặp khó khăn, chán nản.

Ý kiến của La Rốt-sơ-phu-côn như một châm ngôn cần nhớ mãi: Một quyển sách tốt là một người bạn hiền. Do vậy, ta nên yêu sách như yêu một người bạn hiền. Nếu ta gặp một cuốn sách tốt, ta có thể vui mừng mà yêu quý sách như yêu quý điều chân – thiện – mĩ trong đời.